Preview

Российский журнал истории Церкви

Расширенный поиск

"Церковные имения" в средневековой Исландии: традиции и перспективы изучения

https://doi.org/10.15829/2686-973X-2025-207

EDN: AGKSUG

Аннотация

В статье дается анализ основных теорий относительно такой формы землевладения, сложившейся в Исландии XI–XIII вв., как "церковное имение" или "стадир" (staðir). Несмотря на общее понимание среди современных ученых того, что создание "стадиров" и манипуляции с ними были частью механизма обретения представителями исландских элит и Церкви своего могущества в масштабах всего острова, а не сугубо локально, в историографии до сих пор не существует адекватного сложившимся в ту эпоху владельческим и межличностным отношениям понимания сущности "церковного имения" и соответственного его определения. В статье предлагается решать данную проблему путем раскрытия способов реализации "стадира" как совокупности отношений собственности, находившейся в распоряжении сразу нескольких пользователей, местных вождей-хёвдингов и исландских епископов, в контексте происходившей в Исландии XIII в. борьбы за доминирование между светской и духовной властью.

Об авторе

А. С. Желнин
ФГБУ ВО "Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова"
Россия

Желнин Александр Сергеевич - аспирант, кафедра истории средних веков, исторический факультет

Москва



Список литературы

1. Байок (2012) — Байок, Дж. (2012). Исландия эпохи викингов, пер. И. Свердлова, Астрель, М., 912 с. Byock (2012) — Byock, J. (2012). Viking Age Iceland, trans.Sverdlov I., Astrel’, M., p. 912. (In Russ.)

2. Гуревич 1972 — Гуревич, А. (1972). Категории средневековой культуры, Искусство, М., 318 с. Gurevich (1972) — Gerevich, A. (1972). Categories of medieval culture, Iskusstvo, M., p. 318. (In Russ.)

3. Эйнар Ольгейрссон 1957 — Эйнар Ольгейрссон (1957). Из прошлого исландского народа, пер. В. П. Беркова, ред. М. И. Стеблин-Каменского, Издательство иностранной литературы, М., 331 c. Einar Olgeirsson (1957) — Einar Olgeirsson (1957). From the past of the Icelandic people, trans. Berkov, V. P., ed. Steblin-Kamensky, M. I., Izdatel’stvo inostrannoj literatury, M., p. 331. (In Russ.)

4. Amira (1895) — Amira, K. (1895) Nordgermanisches Obligationenrecht, Bd. 2: Westnordisches Obligationenrecht, Verlag von Veit & Comp, Leipzig, Germany, р. 964. (In German)

5. Árni Daníel Júlíusson (2010) — Árni Daníel Júlíusson (2010). Signs of Power: Manorial Demesnes in Medieval Iceland. Viking and Medieval Scandinavia, 6, 1-29. doi:10.1484/J.VMS.1.102135.

6. Baetke (2006) — Baetke, W. (2006). Wörterbuch zur altnordishen Prosaliteratur (digital), Ernst-Moritz- Arndt-Universität, Greifswald, Germany, р. 673. (In German) ISBN: 978-3-86006-277-8.

7. Beck (2011) — Beck, S. (2011). I kungens frånvaro. Formeringen av en islӓndsk aristokrati 1271–1387: Dissertation, Göteborg, Sweden, р. 272. (In Swedish) ISBN: 978-91-88614-74-2.

8. Benedikt Eyþórsson (2005) — Benedikt Eyþórsson (2005). Reykholt and Church Centres, Church Centres: Church Centres in Iceland from the 11th to the 13th Century and their Parallels in other Countries, ed. Helgi Þorláksson, Snorrastofa, Reykholt, pp. 105-116. ISBN: 2387-6700.

9. Bjarni F. Einarsson (1995) — Bjarni F. Einarsson (1995). The Settlement of Iceland. A Critical Approach. Granastaðir and the Ecological Heritage, Hið Íslenzka bókmenntafélag, Reykjavik, Iceland, p. 206. ISBN: 91-85952-36-2.

10. Björn Sigfússon (1960) — Björn Sigfússon (1960). Full goðorð og forn og heimildir frá 12 ǫld. Saga, 3, 48-75. (In Icelandic) ISSN: 0256-8411.

11. Björn Þorsteinоeykjavík, Iceland, bls. 572. (In Icelandic) ISBN: 9979-9064-4-8.

12. Björn Þorsteinsson (1953) — Björn Þorsteinsson (1953). Íslenzka Þjóðveldið, Heimskringla, Reykjavík, Iceland, bls. 330. (In Icelandic)

13. Brendalsmo, Jón Viðar Sigurdsson (2019) — Brendalsmo, J. and Jón Viðar Sigurdsson (2019). The Social Elites and Incomes from Churches c. 1050-1250, Nordic elites in transformation, Vol. 1: Material Resources, ed. Bjørn Poulsen et al., Taylor & Francis, N.-Y.– L., pp. 248-274. ISBN: 978-0-429-26221-0.

14. Carter (2010) — Carter, T. D. (2010). Rethinking Secondary State Formation in Medieval Iceland: Trade and Social Connectivity in the Norse Economic Territory: PhD thesis, San Diego, USA, p. 513. ISBN: 1124382569.

15. Cleasby, Guðbrandur Vigfusson (1874) — Cleasby, R. and Guðbrandur Vigfusson (1874). An Icelandic–English Dictionary, Clarendon Press, Oxford, UK, p. 780.

16. DI I (1857-76) — Diplomatarium Islandicum. Íslenzkt fornbréfasafn, sem hefir inni að halda bréf og gjörnínga, dóma og máldaga, og aðrar skrár, er snerta Ísland eða íslenzka men, B. 1: 834-1264, S. L. Möllers, Kaupmannahöfn, Denmark, bls. 857. (In Icelandic)

17. DI II (1893) — Diplomatarium Islandicum. Íslenzkt fornbréfasafn, sem hefir inni að halda bréf og gjörnínga, dóma og máldaga, og aðrar skrár, er snerta Ísland eða íslenzka men, B. 2: 1253-1350, S. L. Möllers, Kaupmannahöfn, Denmark, bls. 1099. (In Icelandic)

18. Einar Ólafur Sveinsson (1953) — Einar Ólafur Sveinsson (1953). The Age of the Sturlungs: Icelandic civilization in the thirteenth century, trans. Jóhann S. Hannesson, Cornell University Press, Ithaca — N.-Y., USA, p. 183.

19. Finni Johannaei, episcopi (1772) — Finni Johannaei, episcopi (1772). Historia ecclesiastica Islandiae, T. I, Typis, Hauniae, Denmark-Norway, p. 598. (In Lat.)

20. Finni Johannaei, episcopi (1774) — Finni Johannaei, episcopi (1774). Historia ecclesiastica Islandiae, T. II, Typis, Hauniae, Denmark-Norway, p. 754. (In Lat.)

21. Fritzner (1867) — Fritzner, J. (1867). Ordbog over det gamle norske Sprog, Feilberg & Landmark, Kristiania, Norway, р. 874. (In Danish)

22. Gunnar Karlsson (1972) — Gunnar Karlsson (1972). Goðar og bændur, Saga, 10, 5-57. (In Icelandic) ISSN: 0256-8411.

23. Gunnar Karlsson (1977) — Gunnar Karlsson (1977). Goðar and Hǫfðingjar in Medieval Iceland, Saga Book of the Viking Society for Northern Research, XIX, 358-370. (In Icelandic) ISSN: 2515-3501.

24. Helgi Þorláksson (1989) — Helgi Þorláksson (1989). Gamlar götur og goðavald. Um fornar leiðir og völd Oddaverja í Rangárþingi, Sagnfræðistofnun Háskóla Islands, Rejkjavík, Iceland, bls. 180. ISBN: 1-00028-580-0.

25. Hood (1946) — Hood, J. C. F. (1946). Icelandic Church Saga, Society for Promoting Christian Knowledge, L., UK, 1946, p. 244.

26. Hægstad, Torp (1909) — Hægstad, M., Torp, A. (1909). Gamalnorsk ordbok med Nynorsk tyding, Det Norske Samlaget, Kristiania, Norway, р. 564. (In Norwegian (nynorsk))

27. Jón Helgason (1925) — Jón Helgason (1925). Islands Kirke. Bd. 2. (1925), G.E.C. Gads Forlag, København, Denmark, р. 252. (In Danish)

28. Jón Jóhannesson (2006) — Jón Jóhannesson (2006). A history of the old Icelandic Commonwealth, transl. Haraldur Bessason, University of Manitoba Press, Winnipeg, Canada, p. 407. ISBN: 0-88755-695-5.

29. Jón Viðar Sigurðsson (1999) — Jón Viðar Sigurðsson (1999). Chieftains and Power in the Icelandic Commonwealth, University Press of Southern Denmark, Odense, Denmark, p. 255. ISBN: 87-7838-056-1.

30. Kejser (1858) — Kejser, R. (1858). Den norske Kirkes Historie under Katholicismen. Bd. 2, Chr. Tønsbergs forlag, Christiania, Norway, р. 910. (In Danish)

31. Maurer (1874) — Maurer, K. (1874). Island von seiner ersten Entdeckung bis zum Untergange deds Freistaats, Christian Kaiser, München, Germany, р. 480. (In German)

32. Maurer (1907) — Maurer, K. (1907). Vorlesungen über Altnordische Rechtsgeschichte. Bd. 1: Altnorwegisches Staatsrecht. A. Deichert, Leipzig, Germany, р. 260. (In German)

33. Magnús Már Lárusson (1967) — Magnús Már Lárusson (1967). Odelsrett. Island, KLNM, B. XII, Rosenkilde og Bagger, København, ss. 499-502. (In Danish)

34. Magnús Stefánsson (2000) — Magnús Stefánsson (2000). Staðir og staðamál, Historisk Institutt Universitetet i Bergen, Bergen, Norway, р. 338. (In Norwegian) ISBN: 82-90992-09-2.

35. Magnús Stefánsson (2002) — Magnús Stefánsson (2002). Um staði og staðamál, Saga, 40, 139-166. (In Icelandic) ISSN: 0256-8411.

36. McGovern et al. (1988) — McGovern, T. H., Bigelow, G. F., Amorosi, T., and Russell, D. (1988). Northern Islands, Human Error; and Environmental Degradation: A View of Social and Ecological Change in the Medieval North Atlantic, Human Ecology, 16, 225-270. ISSN: 1572-9915.

37. McGovern (1990) — McGovern, T. H. (1990). The Archaeology of the Norse North Atlantic, Annual Review of Anthropology, 19, 331-351. ISSN: 1545-1290.

38. Miller (1990) — Miller, W. I. (1990). Bloodtaking and Peacemaking. Feud, Law, and Society in Saga Iceland, University of Chicago Press, Chicago — L., USA–UK, p. 407. ISBN: 0-226-52680-1.

39. Munch (1862) — Munch, P. A. (1862). Det Norge Folks Historie, Første Deel, Chr. Tønsbergs forlag, Christiania, Norway, р. 958. (In Danish)

40. Safn til sögu Íslands (1907-1915) — Safn til sögu Íslands og íslenzkra bókmenta að fornu og nýju gefið út af Hinu Íslenzka Bókmentafélagi, B. 4, S. L. Möllers, Kaupmannahöfn og Reykjavík, Denmark & Iceland, bls. 1025. (In Icelandic)

41. Solvason (1993) — Solvason, B. T. R. (1993). Institutional Evolution in the Icelandic Commonwealth, Constitutional Political Economy, 4 (1), 97-125. ISSN: 1572-9966.

42. Sveinbjörn Rafnsson (1974) — Sveinbjörn Rafnsson (1974). Studier i landnámabók: kritiska bidrag til den isländska fristatidens historia, Akademisk avhandling, Gleerup, Lund, Sweden, р. 256. (In Swedish) ISBN: 91-40032-77-9.

43. Sverrir Jakobsson (2009) — Sverrir Jakobsson (2009). The process of state-formation in medieval Iceland, Viator, 40, 151-170. doi:10.1484/J.VIATOR.1.100426.

44. Sverrir Jakobsson (2017) — Sverrir Jakobsson (2017). Space, ed. Ármann Jakobsson and Sverrir Jakobsson, Routledge, Milton Park-New-York, UK-USA, p. 208-220. ISSN: 978-1-315-61362-8.

45. Olsen (1966) — Olsen, O. (1966). Hørg, hov og kirke: Historiske og arkæologiske vikingetidsstudier, Bianco Lunos Bogtrykkeri A/S, København, Denmark, р. 307. (In Danish)

46. Orri Vésteinsson (2007) — Orri Vésteinsson (2007). A divided society: Peasants and the aristocracy in Medieval Iceland, Viking and Medieval Scandinavia, 3, 117-139. doi:10.1484/J.VMS.2.302721.

47. Orri Vésteisson (1996) — Orri Vésteisson (1996). Christianisation of Iceland: Priests, Power and Social Change 1000 — 1300: PhD thesis, L., UK, p. 370. ISBN: 978-01-98-20799-3.

48. Sigurdson (2016) — Sigurdson, E. (2016). The Church in Fourteenth-Century Iceland: The Formation of an Elite Clerical Identity, Brill, Leiden-Boston, Netherlands-USA, p. 207. ISBN: 978-90-04-30156-6.

49. Viðar Þálsson et al. (2018) — Viðar Þálsson, Helgi Þorláksson and Sverrir Jakobsson (2018). Reykholt as a Centre of Power, Snorri Sturluson and Reykholt: The Narrator, His Life, Works and Environment at Reykholt in Borgafjörður, Western Iceland, ed. Guðrún Svejnbjarnardóttir and Helgi Þorláksson, Museum Tusculanum Press, Copengagen, pp. 103-154. ISBN: 978-87-63-54612-6.

50. Zoёga (1910) — Zoёga, G. (1910). A Concise Dictionary of Old Icelandic, Clarendon Press, Oxford, UK, p. 551.


Рецензия

Для цитирования:


Желнин А.С. "Церковные имения" в средневековой Исландии: традиции и перспективы изучения. Российский журнал истории Церкви. 2025;6(4):53-68. https://doi.org/10.15829/2686-973X-2025-207. EDN: AGKSUG

For citation:


Zhelnin A.S. "Church Estates" in Medieval Iceland: Traditions and Perspectives to Study. Russian Journal of Church History. 2025;6(4):53-68. (In Russ.) https://doi.org/10.15829/2686-973X-2025-207. EDN: AGKSUG

Просмотров: 40


Creative Commons License
Контент доступен под лицензией Creative Commons Attribution 4.0 License.


ISSN 2686-973X (Print)
ISSN 2687-069X (Online)